Des livres, rien que des livres. Alignés sur les étagères. Empilés au sol.Entassés sur le moindre coin de table. Toutes les pièces en regorgent. A peine la place de circuler.C'est ici, dans cet appartement bourgeois du 16e arrondissement de Paris, que Pierre-Emmanuel Dauzat a installé son bureau. Ici qu'il travaille face à son ordinateur, douze à quatorze heures par jour, à lire, traduire et préfacer les livres des autres et à écrire les siens. Le soir, il n'a qu'à traverser la rue pour rentrer chez lui. "Ma vie sociale est réduite au minimum", reconnaît-il.
A bientôt 50 ans, Pierre-Emmanuel Dauzat est l'un des traducteurs français les plus demandés.[...]
Polyglotte ? Pierre-Emmanuel Dauzat balaie le qualificatif d'un revers de main. Il ne parle aucune des langues qu'il traduit. "Même en anglais, je suis incapable de dire deux mots, assure-t-il. A part le latin et le grec, je n'ai jamais appris aucune langue étrangère. La plupart de mes contrats, je les ai signés sans connaître le moins du monde la langue que j'allais traduire. Il suffit qu'un éditeur me convainque de l'intérêt d'un livre pour que j'accepte de relever le défi. Vous ne pouvez pas imaginer dans quel état de tension je suis quand je me mets à travailler sur un texte auquel je ne comprends rien..."[...]
Sa méthode est toujours la même : allergique aux grammaires, il préfère s'"immerger" dans des dictionnaires et des livres en édition bilingue. Généralement, il ne lit pas à l'avance l'ouvrage qu'il doit traduire : "C'est indispensable pour garder une forme de spontanéité dans la traduction." Seul principe, il commence par traduire la fin : "J'ai une telle angoisse de la mort que je préfère me débarrasser de la fin dès le début", explique-t-il. [...] Ce "besoin vital de (s')exiler dans la langue des autres", il dit l'éprouver depuis toujours. | Mu giagara ca Paris mu gihugu c'Ubufaransa, kw'ibarabara rya 16, ni ho hari inyubakwa Pierre-Emmanuel Dauzat akoreramwo. Muri iyo nyubakwa biboneka ko ari iy'umuntu yifise, winjiye aho Pierre-Emmanuel akorera, ntivyoroshe kuhatembera kuko uretse ko ata kindi uhasanga atari ibitabu gusa, hari ibisanzwe mu bubiko bwavyo, ibisanzaye hasi, ibirundanye ku mameza ku buryo utoronka n'akabanza na gatoya woshiramwo ikindi kintu. Aho ni ho Pierre-Emmanuelle amara ikiringo c'amasaha ari hagati ya cumi n'abiri na cu mi n'ane (12-14) ari ku bikorwa vyiwe vya buri musi. Aha aba aiko akoresha imashini nyabwonko, asoma ibitabu, ibitabu vyanditswe n'abandi abihindura mu zindi ndimi yongera ashiramwo amajambo yo kubishikiriza ndetse no kwandika ibitabu vyiwe bwite. Uronse amahirwa yo kuvugana nawe, ariyemerera we nyene ubwiwe ko ata kanya akironka ko guhura n'incuti n'abagenzi ngo bayage canke bishime. Umushingantahe Pierre-Emmanuel Dauzat agiye gukwiza imyaka 50 ari umuhinga asobanura ibitabu mu zindi ndimi yirukirwa cane n'abantu beshi mu gihugu c'Ubufaransa.[...] None vyoba bisigura ko azi kuvuga no gukoresha indimi nyinshi? Haba namba. Ahubwo ni uko Pierre-Emmanuel Dauzat yihaye intumbero yo kutikengera ngo yisubize inyuma nayo mu bisanze mu ndimi akoresha iyo ariko ahindura ivyo bitabu, ntanarumwe aba azi kuvuga canke gukoresha. Aha we nyene arivugira ati: "Nko mu rurimi rw'icongereza unsavye kuvuga n'amajambo abiri ni nk'aho woba untutse. Hambavu y'ururimi rw'ikiratini n'ikigereki nta rundi rurimi rwo hanze nigeze niga. Mu masezerano menshi nagiriranira n'abampa akazi ko guhindura iivyo bitabu, nayemera ntazi na kimwe mu bijanye n'ururimi vyasaba ko noresha ahubwo amazu y'iyandikiro akongera akanabisohora yakira kunsigurira nkatahura neza akamaro c'ico gitabu kugira nemere gutora umuti w'ikibazo gihari. Nimuce mwiyumvira namze uko biba bimemeze, uruhagarara mba ndimwo mu gihe mba ndiko mpindura igitabu canditse mu rurimi ntatahura ikintu na kimwe..."[...] Uburyo akoresha ni bwa bundi nyene: kubera ko atihanganira amakosa mu nyandiko ku bijanye n'indimburo, arita ku rutare mu "kwinjira cane" mu gusoma ibitabu vyanditswe mu ndimi zirenga rumwe hamwe na za kazinduzi. Mu bisanzwe, nk'uko abimenyesha, ntiyigera abaza gusoma igitabu imbere y'uko atangura kugihindura mu rundi rurimi:"Ni nkenerwa ko igitabu cahinduwe mu rundi rurimi kigumana akaranga gisanganganywe mu rurimi canditswemwo ubwa mbere." Ico yama yisunga ni uko iyo ariko ahindura igitabu mu rundi rurimi yama agihera ku mpera:"Imisi yose igitabu ntagihereye ku mpera numva ko ataco noba nkoze, ni co gituma mpeza nkabikora uko."[...]Abandanya atumenyesha ko yama yiyumwo ko gukorera mu zindi ndimi ari "ikintu ca nkenerwa kandi ntagereranywa" kuri we. |